Ο αντιαποικιακός αγώνας των Κυπρίων
του Ανδρέα Μακρογκίκα
Η Κύπρος, την 1η Απριλίου, γιορτάζει την έναρξη του αντιαποικιακού αγώνα ενάντια στην Μεγάλη Βρετανία. Τιμά ο Ελληνισμός τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών) που δημιούργησαν το πιο αποτελεσματικό αντάρτικο του 20ου αιώνα, σύμφωνα με αξιολόγηση του Φιντέλ Κάστρο. Δημιούργημα του Γεωργίου Γρίβα (Διγενής, το αγωνιστικό του όνομα), Κυπρίου στρατιωτικού που σπούδασε στην σχολή Ευελπίδων, που έλαβε μέρος στην Μικρασιατική εκστρατεία και στο έπος του ’40 υπηρέτησε στην πρώτη γραμμή του μετώπου, ως επιτελικός αξιωματικός.
Στην διάρκεια της κατοχής δημιούργησε την οργάνωση «Χ» που έδρασε ένοπλα, τοπικά, σε συνοικίες της Αθήνας κατά την εμφύλια διαμάχη, όπου αντιμετώπισε αποτελεσματικά τους αντιπάλους της.
Το πολιτικό σχήμα που δημιούργησε, στην συνέχεια, δεν ευδοκίμησε στην εκλογική προσπάθεια που έλαβε μέρος. Ο ένοπλος αγώνας της Κύπρου στελεχώθηκε από πολίτες που στην πλειονότητά τους απουσίαζε η πολεμική εμπειρία. Ο σκοπός του απελευθερωτικού αγώνα, που αποσκοπούσε στην ένωση με την Ελλάδα,όταν κοινοποιήθηκε αγκάλιασε το κοινό και διαχρονικό αίσθημα των Κυπρίων. Φρόνημα που δεν πτόησαν οι βιαιοπραγίες και η τρομοκρατία των Βρετανών.
Η ΕΟΚΑ τα έβαλε με ένα παντοδύναμο αποικιακό κράτος, το οποίο παρόλο που είχε απολέσει την παλαιά αίγλη, παρέμενε ισχυρό. Κυριολεκτικά ήταν μια αναμέτρηση ανάμεσα στον Δαβίδ και το Γολιάθ.
Ο ανταρτοπόλεμος των κυπρίων αγωνιστών ανάγκασε την Μεγάλη Βρετανία να συνδιαλλαγεί με τους εκπροσώπους του. Με την πολιτική ηγεσία του Κυπριακού Ελληνισμού που επικεφαλής ήταν ο Εθνάρχης του νησιού, αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ’. Σπουδαία προσωπικότητα με ευφυή πολιτική σκέψη. Πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της Κύπρου, Μακάριος και Γρίβας, συνεργαζόντουσαν αρμονικά για τον κοινό σκοπό. Η Κύπρος για τους Βρετανούς ήταν στρατηγική περιοχή για τα συμφέροντά τους στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και δεν επιθυμούσαν την Αυτοδιάθεση, στην οποία θα εναντιώνονταν έντονα. Η διπλωματική εμπειρία τους για αυτό το σκοπό λειτούργησε πολύπλευρα.
Οι Κύπριοι πολιτικοί αντιλαμβανόντουσαν την πραγματικότητα. Επιδίωξαν ανεξάρτητο κράτος χωρίς… «υποσημειώσεις». Κρατική οντότητα που σταδιακά θα ενσωμάτωνε και τους Τουρκοκύπριους ως κύπριους πολίτες και όχι ως μειονότητα. Η πλειοψηφία τους ήταν ελληνόφωνοι και ζούσαν διάσπαρτοι σε όλο το νησί.
Οι Ελληνικές πολιτικές ηγεσίες έδειξαν ανικανότητα στις διαπραγματεύσεις. Το πιστοποιούν τα δημοσιοποιημένα αρχεία του Foreignoffice. Τις διαπραγματευτικές προτάσεις των Βρετανών τις δεχόντουσαν αδιαπραγμάτευτα, ως είχαν. Προξενώντας την έκπληξη των Βρετανών… Στο μόνο που ήταν αποτελεσματικοί ήταν να εκβιάζουν τους εκπροσώπους των κυπρίων που αντιδρούσαν στα σχέδια των Βρετανών.
Το αποτέλεσμα, δυστυχώς, το επιβεβαιώνει η ιστορία…